Terschelling Plasticvrij
Een Waddengebied zonder plastic in 2025. Dat is het doel van de Community Wadden Plasticvrij. Het initiatief kwam in een stroomversnelling nadat de MSC Zoë begin januari 2019 een groot aantal zeecontainers verloor voor de Noordzeekust van de Waddeneilanden. De stranden van Ameland, Terschelling en Schiermonnikoog lagen vol met zwerfplastic en daarmee werd het probleem voor velen duidelijk. Er moet iets gebeuren.
Springtij Forum
Marcel Crul, lector Circular Plastics bij Hogeschool NHL Stenden, hield datzelfde jaar tijdens het Springtij Forum op Terschelling een workshop over circulariteit met de nadruk op kunststoffen. Na zijn workshop raakte hij in gesprek met de gemeente Terschelling en Albert Wiegman, manager van de StayOkay op Terschelling, en ontstond het onderzoeksproject Terschelling Plasticvrij. Naast het verzamelen van zwerfplastic op het strand wilden ze op het eiland meer. Het terugdringen van single-use plastics in de horeca en hospitality en meer recycling. Marcel: “En daar hebben we elkaar gevonden. Met onze kennis binnen het lectoraat Circular Plastics zagen we mogelijkheden om samen te verkennen hoe we het gebruik van plastics kunnen verlagen. We hebben gekeken naar de verschillende plasticstromen op het eiland, waar met name de horeca mee te maken heeft. Daarin zijn twee stromen te onderscheiden. Het gebruik van single-use-plastics in de restaurants en op de terrassen en het gebruik van verpakkingen, schoonmaakmiddelen en etenswaren.” Vanuit dit vertrekpunt ontstond het project Terschelling Plasticvrij.
Aftrap
In september van 2019 was de aftrap. Marcel: “Tijdens een workshop vanuit het lectoraat hebben we verteld welke plastics er zijn en hebben we samen met de horeca, vrijwilligersorganisatie De milieujutter, en de gemeente in kaart gebracht hoe we het probleem kunnen aanpakken.” Hieruit ontstonden drie oplossingsrichtingen. Wat je niet nodig hebt niet gebruiken, wat je wel nodig hebt hergebruiken en wat je niet kunt hergebruiken recyclen.
Gedragsverandering
Een groot deel van de aanpak binnen het project heeft te maken met gedragsverandering. Marcel: “Welke producten kun je vervangen voor een alternatief. Het gaat dan vooral om de single-use-plastics die in de horeca worden gebruikt. Zowel ‘voor de toonbank’ op de terrassen en in de restaurants als ‘achter de toonbank’. Denk daarbij aan de verpakkingsmaterialen en schoonmaakmiddelen.” Daarnaast is de andere stroom het zwerfplastic. Dit is heel zichtbaar en laat de bewoners en toeristen zien dat er wat moet veranderen. Marcel: “Iedere dag spoelt er plastic aan op het strand. Dit laat goed zien hoe groot het probleem met zwerfplastic is. Vanuit die gedachten hebben we Lotte Dijkstra, toen afstuderend student Industrieel Product Ontwerp aan de Hanzehogeschool, bij het project betrokken. Ze is aan de slag gegaan om van dit aangespoelde plastic iets te maken.”
Icoon
Om bewustwording een gedragsverandering te bewerkstelligen heeft Lotte Dijkstra een replica gemaakt van de Brandaris vuurtoren van gerecycled plastic. Deze heeft ze gepresenteerd aan verschillende partijen op het eiland, waaronder de horeca, de milieujutters, de gemeente en de VVV. Marcel: “De VVV gebruikt de replica nu om bewustwording te creëren bij bewoners en recreanten op het eiland.” De uitwerking van de replica heeft Lotte met de Jutfabriek gedaan. Daarin heeft het lectoraat technische ondersteuning geboden en materiaalonderzoek gedaan vanuit het mechanisch recycle-lab van NHL Stenden. Marcel: “Uit het onderzoek dat we samen met Lotte deden, kwam naar voren dat vooral HDPE afval geschikt is om te recyclen. Het gaat dan om bijvoorbeeld om aangespoelde plastic kratjes en emmers.”
Kennis delen
Inmiddels is Lotte afgestudeerd, maar werkt het lectoraat nog steeds verder aan het project. Marcel: “We zitten midden in de ontwikkeling om te kijken wat je nog meer met het zwerfplastic kunt doen. Denk aan stoeptegels die water beter afvoeren, tot slimme tegels voor bijvoorbeeld parkeerplaatsen.” De kennis die Marcel met het lectoraat opdoet levert een schat aan kennis voor de Jut Fabriek. Marcel: “Zij kunnen deze kennis vervolgens weer gebruiken om er producten mee te maken die op het eiland worden gebruikt.” Daarnaast heeft de horeca op het eiland veel plastics vervangen voor alternatieven en zijn er gesprekken met leveranciers om het gebruik van plastics, denk aan verpakkingen en dergelijke, te verminderen of te vervangen met bijvoorbeeld bioafbreekbare plastics.
Kringloop sluiten
Met het project heeft Marcel vanuit het lectoraat een mooie stap gezet in het verder ondersteunen van het eiland om plasticvrij te worden. De samenwerking met de verschillende partijen is goed en momenteel kijkt Marcel al naar een vervolg. Marcel: “Naast andere single-use-plastics willen we wat gaan doen aan de flesjes en papieren bekers. Daarin kijken we samen met rederij Doeksen en de partijen op het eiland hoe we toekunnen naar herbruikbare en of bioafbreekbare flesjes en bekers.” Dat vraagt volgens Marcel om een hele systeemverandering. Denk aan afgifte en inzamelpunt en een schoonmaakbedrijf om de bekers en flesjes schoon te maken en mogelijkheden om ze recyclen als ze niet meer van goede kwaliteit zijn. Marcel: “Het idee is onlangs opgekomen en gaat nu in de versnelling. Ik kijk er naar uit om daar ook weer mee bezig te gaan.”
Dit artikel maakt onderdeel uit van een reportage en is de eerste in een reeks van drie over het project Terschelling Plasticvrij vanuit het lectoraat Circular Plastics van NHL Stenden.
